UA-55725853-1

29 de maio de 2013

Vilanova da Cerveira. Lendas e recordos.

Se vas para o sur seguindo ao Pai Miño, pero polo lado onde aínda se lle di Minho, hai un pequeno outeiro que se arrola suavemente no río, e no alto do outeiro unha pequena fortaleza, e protexido pola fortaleza e polo outeiro un pequeno pobo chamado Vilanova da Cerveira.

Se non esperas atopar en Vilanova un lugar especial entón levarás unha boa sorpresa: unha pequena vila, máis pequena do que parece pero cun grande encanto, como unha casiña de bonecas chea de cousas interesantes. A vella fortaleza medieval que domina ao Miño, as encantadoras rúas do casco vello, o recuncho da capela entre o río e a fortaleza, a feira dos sábados... o tranquilo paseo ao longo do río cas súas lanchiñas xogando infinitamente ao arre e sos. E os cervos.

Claro, dirás ti, iso xa o sabía eu, de aí o nome, e tamén de aí o cervo de ferro valedor da vila dende o alto dun monte e que se ve cando un vai co coche pola estrada, veña de onde veña. Si, alí hai unha chea de cervos, pero non dos que ti pensas...

Porque se vas para o sur seguindo ao Pai Miño, pero polo lado onde aínda se lle di Minho, hai días que a estrada é aburrida e ata fea porque non ves máis que eucaliptos e eucaliptos e só as veces logras intuír ao Miño alá abaixo. Pero hai outros días, cando a noite ben pecha che colle cruzando a fronteira en Valença, en que as sombras enchen de segredos eses aburridos montes diúrnos e a néboa, pesada, levántase dende o Miño, e nos que o camiño do sur pode levarte a unha sorpresa inesperada. Tes que ir cos ollos ben abertos, esperto, atento o volante, porque de súpeto, antes ou despois de Vilanova, notarás, aínda dentro do coche, o enfeitizante cheiro de algo salvaxe e sen te decatar soltarás o pe do acelerador mentres recorre o teu corpo a inexplicable sensación de que algo está a piques de ocorrer. E entón, saíndo por moreas de entre as árbores do camiño, pasarán ante ti, atravesando as luces do teu coche, os cervos.

Cervos de todos os tamaños, diminutos como gatos, xigantes como osos, translúcidos como sombras, saídos dos soños máis fantásticos e tamén claros e reais. Cervos engalanados de imposibles xigantescas cornamentas ou de ridículos novos cornos, con longuísimas guedellas que parecen non parar de pasar. Cervos, en fin. Aínda pasará un bo rato ata te decatar de que, inexplicablemente, non fan ruído algún, de que non hai golpes de cascos, nin berros, pero que tampouco se escoita o vento, nin as polas das árbores, nin o chío da curuxa, e entón empezarás a te decatar de que xa fai un bo rato que estás alí parado co coche, no medio da estrada que vai de Valença a Caminha e que aínda non pasou ningún outro coche. Nese momento, nese preciso momento tremerás como un neno polo arrepío que atravesará o teu corpo, unha mestura de medo ao descoñecido e abraio polo sorprendente, e comezarás, so entón, pouco a pouco, a entender que o que estás a ver non ten nada que ver co mundo real.

Se cadra agocharaste no chan do teu coche e empezarás a chorar e logo, ao día seguinte sentirás unha enorme tristura que nunca serás quen de entender. E se cadra, por riba do medo, a fascinación e a curiosidade obrigarante a saír do coche para ollar máis de preto aos incribles e fantasmais cervos. Ficarás a uns pasos deles, ca boca aberta, non sendo quen de artellar unha soa idea do que acaba está a acontecer, e, tan subitamente como apareceu, a recua deixará de pasar. Sentirás, non o entenderás, unha abafante sensación de soidade e tristura, como se che levaran as forzas todas, pero aínda non terás tempo para pensar niso, porque de socate, maxestosamente, como un lóstrego, sairá de entre as árbores o último dos cervos, un moito maior que calquera dos que ten pasado antes, cos cornos dun tamaño sobrenatural e cheos de filigranas como un inmenso atrapa-soños, o das guedellas máis longas e a porte máis alta, e pararase ante ti co bafo saíndolle dos fociños. Mirará para ti cun ollar tan profundo, tan escuro que pensarás que tampouco dos seus ollos sae a luz e sentirás que ti estás alí dentro na súa escuridade e cando sintas que xa non hai nada máis que o cervo e ti empezará a falar…

A cuestión, amigo meu… e o que che dirá, por que ese cervo, cando fala, conta a cada quen unha cousa diferente, normalmente do futuro que ven. Hai a quen lle ten dito que vai morrer ao pasar a seguinte curva da estrada, ou que vai ser pai… eu que sei, os falares do cervo son moitos, cada quen escoita o que ten que escoitar e as cousas pasan sempre. Pero moitas veces hai que pagar un prezo. Porque, eu ben o sei, o cervo ese é un cachondo. Eu atopeino unha vez fai anos e díxome que eu ía contar unha grande historia, e pensei que chegaría a famoso novelista, e xa ves… o único que fago é contarlle a historia do cervo, aquí, na porta da miña casa, a quen a queira escoitar.

28 de maio de 2013

Reconquista 2013... o tecelán

Por desgraza as feiras temáticas tipo medieval como a Reconquista estanse a converter en rinconciños onde esmorecen languidamente vellos costumes e oficios que a nosa sociedade moderna ten esquencido nun recuncho do faiado da memoria. E non porque sexa malo que aínda existan artesáns convencidos en manter oficios ou agrupacións que recuperan costumes e que van a esas feiras a ensinar esas empoecidas antigallas, todo o contrario, a cultura esmorecente ten a UVI nos museos e nas mostras. Nestes tempos que corren é necesario un cambio de sistema e cada día que pasa estou máis convencido de que ese cambio ten que vir da man dun encontro entre o futuro e o pasado: coller o bo que nos ten dado esta moderna sociedade e amalgamalo co bo do pasado para facer algo novo. A tecnoloxía na súa xusta medida debullada de frivolidades innecesarias e todas as tradicións culturais, laborais e sociais que dende tempos anteriores á cruz teñen transmutado e evolucionado no que hoxe coñecemos como "cultura tradicional". Vos decatades de que o xeito de vivir dos nosos ancestros menos a dificultade por un baixo nivel tecnolóxico pode ser igual a unha vida de calidade? Dende este punto de vista o traballo etnográfico colle unha nova calidade: traballos como os de Chisco, Leni, Luis Prego, Miguel Souto, Mercedes Peon, Montse Rivera, María Prego... e unha lista que si empezo a escribir non me chegan vinte liñas son máis necesarios que nunca!

Mirando o tecelán das fotos lémbrome dunha cousa. Fai algún tempo editouse unha novela, unha enciclopedia novelizada máis ben, de tal nivel que ata Boris Izaguirre recomendouna. Chámase "Tempos de Arroz e Sal", e o escritor é Kim Stanley Robinson. Este señor escrebe ciencia ficción estricta... iso é ciencia ficción tratando de cinguirse á realidade física na que vivimos, pero este libro é un libro de historia... paralela. É o que se chama unha "ucronía", un, como dirían os da Marvel, "what if...?", é dicir, que pasaría. Que pasaría se a peste matase a todos os europeos e no mundo as dúas grandes potencias históricas e civilizadoras fosen China e o mundo árabe? E así, respondendo a esta pregunta o escritor conta esa historia da humanidade paralela, na que os descubrimentos científicos, as grandes guerras, o pensamento filosófico vai sendo desenvolvido por uns e outros... América é descoberta polos chineses pero como o recorrido do Pacífico é maior a conquista nunca é total e os nativos americanos teñen tempo de se organizar e acaban por conservar o seu continente orixinal.

E que ten que ver un tecelán con isto?, diredes vos. Pois a trama e a urda... esa sociedade de nativos americanos é unha sociedade atomizada en tribos-nazón que levan toda a vida loitando entre eles... tan lonxe están do concepto de nazón actual. Pero entón, no momento xusto alguén crea o concepto de trama e urda. A trama é o fío que se cruza con outros dous e queda así atrapado. Cada fío da tea ten a súa trama, está collido por outros dous. A urda e o conxunto de fíos paralelos e así cada tecido ten dúas urdas. O que lle da forza á tea e iso, a trama e a urda: cada fío por si só é feble, pero na tea... é como unha parede. No libro, as tribos deseñan unha sociedade baseada no deseño das teas: cada individuo pertence a unha trama, a unha tribo, individuos ca mesma orixe, fíos paralelos, pero ao mesmo tempo cada invidiu pertence a un grupo transversal, a trama, e así cada individuo queda dobremente enlazado, creando unha sociedade máis forte, máis resistente. Teñen un doble fluxo de responsabilidade e lealtade, un fluxo cruzado que os fai máis fortes. E non podería ser tamén este un concepto real que usar nunha nova sociedade da humanidade?

Trama e urda. Pasado e futuro. O entrelazado das cousas é o que nos pode levar por un novo camiño: ata agora os homes fixemos a nosa historia a golpe de hacha, de desentrelazar o fiado. Vai sendo hora de cambiar iso: é tempo de teceláns. As respostas están diante de nos, no que nos rodea, na natureza e tamén nas nosas tradicións. Só hai que saber mirar.

27 de maio de 2013

Reconquista 2013 en baranco e negro... os ferreiros

Fai xa moitos anos vivín uns meses na pérfida Albión que ao final non resultou nin tan pérfida, nin tan fría, nin sequera flemática. Bon, algo si, pero o certo é que o Lake District é unha zona o suficientemente próxima a Escocia como para que os seus habitantes teñan outro ton que non teñen os de máis ao sur... Cumbria é o teito de Inglaterra e as súas montañas, colinas comparadas cas que hai ao norte do muro de Adriano, son o suficientemente altas como para marear a moitos británicos de pro. E supoño que iso imprime, tamén, aos que as habitan, un certo caracter máis, digamos, norteño.

Por aqueles días a miña residencia estableceuse nunha pequena cidade chamada Barrow-in-Furness, da que xa teño falado no blog, e foi alí, recorrendo os seus fermosos paseos, praias, illas, como aprendín a apreciar as "chips" e as cervexas inglesas, e tamén, o tabaco de liar... e naqueles marabillosos días que pasei alí, tamén aprendín a relacionar certo cheiro a carbón queimándose con aqueles mesmos sitios. Supoño que iso foi o que me levou na reconquista a botar un bo rato tirándolle fotos aos ferreiros, embriagado a partes iguais polo son enfeitizante do disparador e polo cheiro evocador do carbón queimando que inevitablemente me levaba de volta, tantos anos despois, á canle de Walney.

Tamén que un obradoiro é un recurso moi bo para fotografar... e tamén que me pediran eles que lles sacara unhas cantas fotos traballando... todo conta. E co galo pois saíron unhas cantas fotos que boas ou non polo menos poden ser ensinables... Por certo, eles son "Forja Galaica", dous rapaces que fan artesanía en ferro forxado, e son de Mos.

Reconquista 2013 en baranco e negro... franceses!!!

E como non os franceses... que por non saber nin souberon tratar aos galegos... nin que foran casteláns! Fachendosos, chauvinistas... camparon as súas anchas polas nosas terras, querían traer paz e liberdade e fraternidade e trouxeron guerra e odio e máis absolutismo do que xa había. Sempre debería haber un principio por encima de todas es "ites"... o principio das formas. Máis vale un bo xesto que mil xestos bos e outros 1000 xestos malos. Tamén deles deberiamos sacar unha boa lección... hai xeitos e xeitos de facer as cousas e a violencia só debería ser o último recurso... dos incompetentes: iso sí, nunca a ameaza da violencia debe ser desprezada como recurso último polo pobo. Unha cousa é non usar a violencia como principio e outra, cando non nos deixan outra opción, usala para nos defender. E nestes tempos que corren, as doutrinas dos que se din liberais, están a pechar portas con ansiedade homicida: poucas opcións están a deixarnos ao pobo.

Reconquista 2013 en branco e negro... galegos!!

Unha pequena selección de fotos feitas na reconquista deste ano, en branco e negro, para dárlle máis caracterización. Neste caso, selección de galegos, danzando, rindo, cantando, protestando, sempre protestando... e logo non empezou así a Reconquista? Protestando polo pan, polo viño, polas fillas, polos espazos? Cando aprenderemos esa grande lección... que hai que protestar, que o que non chora non mama!!! Non nos vexo aos vigueses (nin aos galegos, nin aos españois e menos aos europeos), naquelas xentes de fai 200 anos... cometerían o erro de botar aos que a medio prazos ían traer máis liberdade e pan e viño do que nunca soñaron, pero a lo menos fixeron ben unha cousa... protestaron!! Non deberíamos perdelo no esquencemento.

24 de maio de 2013

Dourados momentos

Santa Rita Rita Rita, o que se dá non se quita. E veña, todos, cohorte de Deus, a festexar con santa e apampanada devoción a festividade sinalada no calendario arousán... ata se tes que aparcar o coche de calquer xeito porque en cinco minutos, corre home corre, que non esperan por ti, vai empezar a misa... xa logo o todopoderoso (Picoro, por que o outro non creo, mundanas multas a el!!!) intercederá con recurso divino ante a autoridade competente...

E eu a recoller os dourados froitos das lexións de sufridos veciños, propios e alleos, que asolagan a vila... Sempre se cumple a máxima inglesa: se hai un acto hai que estar no acto, aínda que só sexa por deixarte ver... se hai festa hai que estar na festa, na procesión, nas rúas, pero nas que teñen xente e postos nos que só mirar, nas outras non, e así, os paseos e parques afastados, os miradores lonxanos, quedan balerios de inoportunos maniquíes. Non podía eu deixar de aproveitar tan boa pesca! E mirade o que caeu nas redes ópticas da miña Nikon... dourados raios de sol, estimulantes ráfagas de vento e a cantidade xusta de figurantes...

Dous vellos e unha vella... pensei, que peculiar trío, cando todo o mundo anda en multitude pola vila estes tres retan ao cortante vento do norte e afástanse como cariñosos adolescentes ao mirador da praia, así que, pensei, e non podería ser...? mira que lista ela, seguro que de nova non tería pensado así... pero agora... de ter que escoller ao seu compañeiro nos finais anos dourados, porque non escoller aos dous?

No ar quedou a resposta, pero non o meu agradecemento pola súa figuración... chegaron, posaron e marcharon para deixarme o escenario baleiro, sen máis modelos que o mar, as vellas lanchiñas destartaladas, as áncoras, as algas...